Không biết có phải
càng lớn tuổi càng khó tính hay không, mà sao dạo này tôi hay lo đứng lo ngồi
cho sinh viên của mình (trong RMIT) và không phải của mình (ngoài RMIT) lắm. Bản
thân tôi không thích phê bình hay xoáy vào những điểm còn yếu của thế hệ trẻ hơn
vì tôi quan điểm rằng chê bai không giúp được gì các em mà chỉ làm họ nản lòng,
thoái chí. Nhưng những quan sát gần đây làm tôi lo quá, nên quyết định gióng một
tiếng chuông chia sẻ với các em những lo âu của mình. Mong rằng sự ‘hù doạ' này
giúp các em chút nào trong việc chuẩn bị cho tương lai mình một cách thực tế
hơn.
1. ẢO VỌNG LÀM GIÀU
Tôi tin chắc ai chịu
khó đọc tin tức hay lướt web đều đồng ý rằng gần đây những khoá học về làm giàu
tại Việt Nam khá thịnh hành. Đi kèm là những thông tin, câu chuyện trên báo đài
về sự thành công của nhà khởi nghiệp trẻ này, nhà khởi nghiệp trẻ khác…
Điều đáng tiếc là nếu
dễ dàng tin vào những khoá học ấy, hoặc muốn lập tức theo gương các bạn trẻ với
những câu chuyện khởi nghiệp ấy, các em dễ sa lầy vào những mong muốn gần với ảo
tưởng, xa rời thực tế, để rồi dễ nản lòng thoái chí đến nỗi không chịu sống một
đời sống thực tế sau này.
Đằng sau những câu
chuyện thành công nổi bật tại Việt Nam luôn thấp thoáng bóng dáng một gia đình
vững chãi từ tài chính, kiến thức, kinh nghiệm, cho đến mạng lưới chuyên nghiệp.
Hãy làm cuộc nghiên cứu bỏ túi đi, các em sẽ thấy những câu chuyện trên báo đài
chỉ nói lên phần nổi của sự thành công, mà không hề nói đến những yếu tố quan
trọng nhất giúp các bạn trẻ ấy: đó là gia đình của họ. Gia đình đầu tư cho con
cái từ những ngày còn bé, trong việc học, trong việc đào tạo, chuẩn bị cho các
em rất nhiều thứ cần thiết cho con đường khởi nghiệp của họ. Đừng bao giờ nghĩ
rằng "người ấy tự thành công một mình, không cần gia đình họ". Đó là câu nói
ngây thơ vì không có gia đình hỗ trợ trong giáo dục từ nhỏ, chi tiêu hàng ngày
trong thời gian mới ra đời, cho đến mạng lưới quan hệ sau này, sự thành công
trong kinh doanh của một bạn trẻ tại một nơi mà tất cả đều dựa vào sự quen biết
như Việt Nam là điều không tưởng.
Vậy nên, ngừng đọc
báo, ngừng share facebook những mẩu chuyện ấy với các lời comments chanh chua
hay cảm phục. Thay vào đó, hãy nhìn quanh mình để tìm những câu chuyện thành
công gần với hiện trạng của mình nhất, học hỏi từ họ, tìm tòi những yếu tố nào
giúp họ đến được ngày hôm nay. Các em sẽ thấy một công thức khá đơn giản: chịu
khó làm việc (chịu khó làm chứ không phải chịu khó tưởng tượng đâu nhé), luôn học
hỏi, khiêm tốn, thực tế, đi chậm, lựa cơm gắp mắm, không ảo tưởng. Đó có thể
đơn giản là một người con trai từ ngoại tỉnh về thành phố học, tốt nghiệp, lăn
lộn đi làm chừng 7, 8 năm trong một công ty nhỏ, bên ngoài làm thêm công việc
phục vụ quán cà phê, để từ từ thuê mặt bằng mở một quán nhỏ lề đường với thu nhập
đủ nuôi mình và gia đình nhưng vẫn không nghỉ công việc toàn phần ở công ty nhỏ
kia. Đó có thể là một người con gái vượt khó ráng tốt nghiệp lớp 12 bằng bổ túc
văn hoá, thi trầy trật vào được một chương trình đại học của một đại học loại
khá, vừa đi dạy thêm vừa đi học để tự lo cho bản thân, chầm chậm chịu khó trau
giồi kiến thức, kỹ năng, để rồi khi ra trường từ từ tìm được một công việc toàn
phần ở công ty hạng trung, nhưng không bỏ công việc dạy thêm hàng đêm để thêm
thu nhập. Hai câu chuyện này so ra khá "tầm thường" với những câu chuyện kia,
nhưng nếu so sánh hiện tại của họ với mức khởi đầu, tôi cho rằng câu chuyện
thành công của họ đáng được để ý không kém.
Kinh nghiệm hướng nghiệp cho học sinh Việt Nam hiện nay tương đối nhiều nhưng
Vì vậy, tôi nghĩ các
em hãy ngừng đọc những câu chuyện của người khác mà hãy bắt đầu viết câu chuyện
của bản thân mình, từng chương từng chương một.
2. ẢO TƯỞNG VỀ SỰ PHÁT
TRIỂN CỦA NỀN KINH TẾ VIỆT NAM
Quả thật là Việt Nam
đang phát triển rất nhanh, đầu tư nước ngoài ào ạt vào rất nhiều. Quả thật là
nhu cầu lao động tại Việt Nam luôn cao, nhân tài luôn được cần trong những năm
gần đây và sắp tới. Nhưng điều này không xảy ra mãi mãi, chưa nói rằng nó có thể chấm dứt bất cứ lúc nào.
Hãy đọc bản báo cáo của
Ngân hàng thế giới 2014 về thị trường nhân lực Việt Nam để giựt mình nhìn lại
mình. Nếu chúng ta không đáp ứng được thị trường đầu tư nước ngoài về vấn đề
nhân lực, họ sẽ không ở đây lâu đâu. Chúng ta không phải là quốc gia duy nhất
có đủ điều kiện phù hợp với nhu cầu nhân công rẻ của họ.
Nếu họ vẫn ở, hãy
nhìn vào những hiệp nghị mà chính phủ Việt Nam liên tục ký gần đây, từ TPP đến
Asean, thì sẽ hiểu người lao động Việt sẽ bị cạnh tranh ngay trên sân nhà. Câu
hỏi là, chúng ta có cạnh tranh nổi không nếu không chuẩn bị từ bây giờ?
Còn nữa, các nước nơi
sinh viên Việt Nam du học đang dần siết chặt luật lao động của họ. Anh Quốc đã
thôi không cho sinh viên tốt nghiệp cử nhân ở lại làm, mà bắt họ phải quay về
nước ngay sau khi tốt nghiệp. Những nước khác cũng sẽ từ từ theo sau. Điều này
có nghĩa là gì: sinh viên du học nước ngoài sẽ quay về cạnh tranh trên thị trường
lao động nội địa. Vậy thì nếu em đang là sinh viên trong nước, em nên thực sự bắt
đầu tự hỏi, "Tôi phải làm gì để chuẩn bị khi ra trường có đủ sức cạnh tranh tìm
được một việc làm tốt cho bản thân?"
3. GIA ĐÌNH
Tôi vẫn thường tự hỏi
vì sao cha mẹ Việt Nam luôn khó những thứ không cần thiết và dễ những thứ không
nên dễ. Ví dụ, họ thật khó khăn trong việc không cho con đi chơi, đi làm thêm,
đi gặp bạn bè, tham gia hoạt động ngoại khoá. Họ chỉ muốn con họ ở nhà, ngay dưới
ánh mắt của họ, hay ngồi trong lớp học thêm, cho họ yên tâm. Ngược lại, họ thật
dễ dàng trong việc không bắt con làm việc nhà, không bắt con chịu trách nhiệm
cho những quyết định đơn giản hàng ngày, cho con mua những vật dụng khá đắt tiền.
Họ la mắng làm con xấu hổ, nhưng ít khi phạt bằng hành động thực tế.
Tôi nghĩ, thay vì "quản" con và "chỉ" cho con nên làm gì từng bước, từng bước. Cha mẹ hãy tập cho con biết
tự xác định mục tiêu, biết ra quyết định dựa trên những gì trong tầm với của
mình, biết chịu trách nhiệm với quyết định mình, biết giải quyết vấn đề của
riêng mình. Đừng làm giùm con, quyết định giùm con, hay sống giùm con nữa nếu
không muốn nó mãi mãi không trưởng thành.
Nói thật, tôi luôn thấy
chướng mắt khi thấy cha mẹ dẫn con đi nộp đơn vào trường đại học, viết đơn cho
con, hỏi câu hỏi giùm con, liên lạc thầy cô thay con. Có lẽ 10 năm trước, khi
con 8 tuổi, cha mẹ nên từ từ cho con tự làm những thứ nho nhỏ, thì 10 năm sau,
khi con 18 tuổi, cha mẹ chỉ cần lắng nghe thông tin từ con, nghe con báo cáo, hỏi
con lý do vì sao, rồi hỗ trợ tài chính với những giới hạn mà cả hai điều hiểu.
Như vậy sẽ tốt hơn nhiều.
4. KẾT
Ôi, tôi viết note này
trong hai nỗi sợ, "Sợ mình bị ném đá" và "Sợ mình không được các em thương nữa". Nhưng tôi xin đính chính, tôi không ngừng yêu quý các em. Tôi chỉ muốn các em
thực tế hơn, cố gắng hơn, bớt ảo tưởng hơn, có trách nhiệm hơn, và thôi đừng
ngây thơ dựa dẫm vào người khác nữa khi đã 18 tuổi rồi.
Các em ơi, hãy bước
vào đời với chân cứng đá mềm, hãy bắt đầu sống và viết câu chuyện của mình đi
nhé.
____Phoenix Ho___
Bài viết rất hay, đúng tâm lý các bạn trẻ hiện nay.
Trả lờiXóa